ساخت و احداث سردخانه

سردخانه فضایی است که با استفاده از سیستم‌های تبرید، دمای آن به طور مداوم در سطح پایین و مشخصی (معمولاً بین 0 تا -18 درجه سانتی‌گراد) حفظ می‌شود. این فضا برای نگهداری طولانی‌مدت مواد غذایی و کالاهای فاسدشدنی مانند گوشت، مرغ، ماهی، میوه، سبزیجات، داروها و مواد شیمیایی استفاده می‌شود.

کاربردهای سردخانه:

نگهداری مواد غذایی: سردخانه‌ها نقش اساسی در حفظ کیفیت و سالم ماندن مواد غذایی تا زمان مصرف دارند. با کنترل دما و رطوبت، از رشد میکروارگانیسم‌ها و فساد زودهنگام مواد غذایی جلوگیری می‌شود.
صنعت داروسازی: در صنعت داروسازی، برای نگهداری داروها و واکسن‌هایی که به دمای پایین حساس هستند استفاده می‌شوند.
صنعت شیمیایی: در صنعت شیمیایی، برای نگهداری مواد شیمیایی و محصولات نهایی که به دمای پایین نیاز دارند استفاده می‌شوند.
صنعت پزشکی: در صنعت پزشکی، برای نگهداری خون، نمونه‌های آزمایشگاهی و سایر مواد بیولوژیکی استفاده می‌شوند.

انواع سردخانه:

سردخانه بالای صفر: برای نگهداری مواد غذایی مانند میوه، سبزیجات، لبنیات و داروهایی که به انجماد نیاز ندارند استفاده می‌شود.
سردخانه زیر صفر: برای نگهداری مواد غذایی مانند گوشت، مرغ، ماهی، بستنی و غذاهای آماده یخ‌زده استفاده می‌شود.

مراحل پیش ساخت سردخانه

1- مطالعه و بررسی:

نیاز سنجی: اولین قدم در ساخت سردخانه، تعیین نیاز شماست. باید مشخص کنید که برای چه محصولاتی به سردخانه احتیاج دارید، چه حجمی از محصولات را باید نگهداری کنید و چه شرایط دمایی و رطوبتی برای آنها مورد نیاز است.
مطالعه بازار: پس از تعیین نیاز، باید بازار را برای یافتن بهترین نوع سردخانه، تجهیزات و شرکت‌های سازنده مناسب با نیاز خود بررسی کنید.
بررسی قوانین و مقررات: ساخت سردخانه نیازمند اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌های مربوطه مانند جهاد کشاورزی و نظام مهندسی است. قبل از شروع هر اقدامی، قوانین و مقررات مربوط به ساخت سردخانه در منطقه خود را مطالعه کنید.

2 – انتخاب زمین و طراحی:

انتخاب زمین: زمینی که برای ساخت سردخانه انتخاب می‌کنید باید با توجه به نیازهای شما از نظر مساحت، دسترسی، شرایط آب و هوایی و … مناسب باشد.
طراحی: پس از انتخاب زمین، باید نقشه‌های فنی توسط مهندسین مجرب طراحی شود. در این مرحله، نوع و ضخامت عایق‌ها، سیستم‌های سرمایشی، درب‌ها، قفسه‌بندی و سایر تجهیزات مورد نیاز تعیین می‌شود.

3– اخذ مجوزها:

پروانه ساخت: برای ساخت باید از جهاد کشاورزی و نظام مهندسی پروانه ساخت اخذ کنید. برای اخذ این پروانه‌ها باید مدارک و نقشه‌های طراحی شده را به مراجع مربوطه ارائه دهید.
مجوزهای بهداشتی: باید از اداره بهداشت نیز مجوزهای لازم را برای انبارش مواد غذایی در سردخانه خود دریافت کنید.

4 – تامین مالی:

برآورد هزینه: پس از نهایی شدن طرح، باید هزینه‌های ساخت را برآورد کنید. این هزینه‌ها شامل هزینه زمین، مصالح، تجهیزات، مجوزها و … می‌شود.
تامین مالی: با توجه به برآورد انجام شده، باید منابع مالی مورد نیاز برای ساخت سردخانه را تامین کنید. این منابع می‌توانند از طریق آورده شخصی، وام بانکی یا … تامین شوند.

5 – انتخاب پیمانکار:

انتخاب پیمانکار واجد شرایط: انتخاب یک پیمانکار واجد شرایط و با تجربه در ساخت سردخانه از اهمیت بالایی برخوردار است.
انعقاد قرارداد: با پیمانکار منتخب خود قرارداد کتبی منعقد کنید که در آن مشخصات پروژه، تعهدات طرفین، زمان‌بندی و مبلغ قرارداد قید شده باشد.

مرحله طراحی سردخانه:

پس از انجام مراحل پیش‌ساخت، نوبت به طراحی دقیق آن با در نظر گرفتن تمامی جوانب فنی و مهندسی می‌رسد. این مرحله شامل اقدامات زیر است:

1– تعیین مشخصات کلی سردخانه:

نوع محصول: اولین قدم، تعیین نوع محصولی است که قرار است در سردخانه نگهداری شود. این امر بر دمای مورد نیاز، رطوبت، تهویه و سایر الزامات طراحی تأثیر مستقیم دارد.
ظرفیت سردخانه: مقدار محصولی که باید در سردخانه ذخیره شود، ظرفیت مورد نیاز را تعیین می‌کند. این به ابعاد و حجم سردخانه، نوع قفسه‌بندی و نحوه چیدمان محصولات مرتبط می‌شود.
دمای نگهداری: دمای ایده‌آل برای هر نوع محصول باید به دقت تعیین شود. این دما باید به گونه‌ای باشد که کیفیت محصول حفظ شده و از فساد آن جلوگیری شود.
رطوبت نسبی: رطوبت نسبی مناسب برای هر نوع محصول در نظر گرفته می شود. کنترل رطوبت برای جلوگیری از خشک شدن یا فاسد شدن محصولات ضروری است.

2– محاسبه بار برودتی:

بار برودتی به مقدار گرمایی که باید از فضای سردخانه در واحد زمان (معمولاً 24 ساعت) گرفته شود، اطلاق می‌شود. محاسبه دقیق بار برودتی برای انتخاب سیستم تبرید مناسب و کارآمد ضروری است. عوامل متعددی در محاسبه بار برودتی نقش دارند، از جمله:

ابعاد و عایق‌بندی سردخانه: اتلاف حرارت از طریق دیواره‌ها، سقف و کف باید به دقت محاسبه شود.
نوع درب‌ها: درب‌های باید به طور مرتب باز و بسته شوند. این امر به ورود گرمای محیط به داخل سردخانه و افزایش بار برودتی منجر می‌شود.
دمای محیط: دمای محیط اطراف سردخانه بر میزان اتلاف حرارت و بار برودتی تأثیر می‌گذارد.
محصولات: نوع محصول، دمای نگهداری و مقدار گرمای تولیدی توسط محصول (تنفس) در محاسبه بار برودتی نقش دارد.

3– انتخاب سیستم تبرید:

بعد از محاسبه بار برودتی، نوع سیستم تبرید مناسب برای سردخانه انتخاب می‌شود. سیستم‌های تبرید رایج عبارتند از:

سیستم‌های تراکمی بخار: این سیستم‌ها از متداول‌ترین سیستم‌های تبرید هستند و از اجزایی مانند کمپرسور، کندانسور، شیر انبساط و اواپراتور تشکیل شده‌اند.

سیستم‌های جذبی: این سیستم‌ها از جاذب و مبرد برای جذب گرما و تولید سرما استفاده می‌کنند.

سیستم‌های کرایوژنیک: این سیستم‌ها برای تولید دماهای بسیار پایین (زیر -150 درجه سانتی‌گراد) استفاده می‌شوند و از گازهایی مانند نیتروژن مایع یا هلیوم مایع به عنوان مبرد استفاده می‌کنند.

4– انتخاب تجهیزات جانبی:

علاوه بر سیستم تبرید، تجهیزات جانبی دیگری نیز برای عملکرد صحیح سردخانه مورد نیاز است، از جمله:

عایق‌کاری: عایق‌بندی مناسب دیوارها، سقف و کف سردخانه برای جلوگیری از اتلاف حرارت و حفظ دمای مطلوب ضروری است.
درب‌ها: درب‌های سردخانه باید به گونه‌ای طراحی و ساخته شوند که از ورود هوای گرم به داخل و خروج هوای سرد به بیرون جلوگیری کنند.
قفسه‌بندی: قفسه‌بندی باید متناسب با نوع محصول انتخاب شود.
سیستم روشنایی: سیستم روشنایی مناسب باید در داخل سردخانه تعبیه شود تا امکان مشاهده و جابجایی محصولات به راحتی فراهم باشد.
سیستم کنترل: سیستم کنترل برای تنظیم و پایش دمای داخل سردخانه، رطوبت، عملکرد سیستم تبرید و سایر پارامترهای مهم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

5–تهیه نقشه‌ها و مشخصات

در نهایت، نقشه‌ها و مشخصات فنی با توجه به تمام جزئیات طراحی تهیه می‌شود. این نقشه‌ها و مشخصات شامل اطلاعاتی مانند ابعاد، نوع مصالح، محل قرارگیری تجهیزات و اتصالات است.

6– انتخاب نوع عایق‌بندی:

انتخاب نوع عایق‌بندی مناسب برای سردخانه از اهمیت بالایی برخوردار است. عایق‌بندی باید به گونه‌ای باشد که از اتلاف حرارت به حداقل برسد و دمای مطلوب داخل سردخانه را حفظ کند.

معمولاً از عایق‌های زیر در سردخانه‌ها استفاده می‌شود:
- پشم شیشه: این عایق از الیاف نازک شیشه تشکیل می شود و به دلیل قیمت مناسب و کارایی خوب در سردخانه‌ها رایج است.
- فوم پلی یورتان: این عایق از دانسیته بالایی برخوردار است و اتلاف حرارت را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.
- پانل‌های ساندویچی: این پانل‌ها از دو لایه ورق فلزی و یک لایه عایق فوم در وسط تشکیل شده‌اند و برای عایق‌بندی دیوارها و سقف به کار می‌روند.

7– طراحی درب‌ها:

درب‌ها باید به گونه‌ای طراحی و ساخته شوند که از ورود هوای گرم به داخل و خروج هوای سرد به بیرون جلوگیری کنند.

موارد زیر در طراحی درب‌های سردخانه باید مورد توجه قرار گیرد:
- نوع درب: درب‌ها می‌توانند به صورت لولایی، کشویی یا اتوماتیک باشند.
- ضخامت درب: درب‌ها باید به اندازه کافی ضخیم باشند تا از اتلاف حرارت جلوگیری کنند.
- جنس درب: درب‌ها معمولاً از جنس فلز یا پلاستیک هستند.
- درزگیرها: درب‌ها باید به درزگیرهای مناسب مجهز باشند تا از ورود و خروج هوا جلوگیری شود.

8– طراحی قفسه‌بندی:

قفسه‌بندی باید متناسب با نوع محصول و نحوه چیدمان آن در سردخانه انتخاب شود.

موارد زیر در طراحی قفسه‌بندی باید مورد توجه قرار گیرد:
- ابعاد و وزن قفسه‌ها: قفسه‌ها باید به اندازه کافی محکم باشند تا وزن محصولات را تحمل کنند.
- فاصله بین قفسه‌ها: فاصله بین قفسه‌ها باید به گونه‌ای باشد که امکان گردش هوا به طور مطلوب فراهم باشد.
- دسترسی به قفسه‌ها: دسترسی به تمام قفسه‌ها باید به راحتی امکان‌پذیر باشد.

9– طراحی سیستم روشنایی:

سیستم روشنایی مناسب باید در داخل سردخانه تعبیه شود تا امکان مشاهده و جابجایی محصولات به راحتی فراهم باشد.

موارد زیر در طراحی سیستم روشنایی سردخانه باید مورد توجه قرار گیرد:
- نوع لامپ: لامپ‌های مورد استفاده در سردخانه به گونه‌ای قرار گیرند که تمام نقاط را به طور یکنواخت روشن کنند.
- میزان روشنایی: میزان روشنایی داخل سردخانه باید به اندازه کافی باشد تا کار کردن در آن به راحتی امکان‌پذیر باشد.

10– طراحی سیستم کنترل:

سیستم کنترل برای تنظیم و پایش دمای داخل سردخانه، رطوبت، عملکرد سیستم تبرید و سایر پارامترهای مهم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

موارد زیر در طراحی سیستم کنترل باید مورد توجه قرار گیرد:
- نوع سیستم کنترل: سیستم کنترل می‌تواند به صورت دستی، نیمه اتوماتیک یا اتوماتیک باشد.
- حسگرها: از حسگرها برای اندازه‌گیری دما، رطوبت و سایر پارامترهای مهم در داخل سردخانه استفاده می‌شود.
- کنترل‌کننده‌ها: کنترل‌کننده‌ها اطلاعات دریافتی از حسگرها را پردازش کرده و فرمان‌های لازم را به تجهیزات سردخانه ارسال می‌کنند.

مرحله ساخت سردخانه

پس از نهایی شدن مراحل طراحی و اخذ مجوزهای لازم، نوبت به اجرای عملیات ساخت سردخانه می‌رسد. این مرحله شامل اقدامات متعددی از جمله آماده‌سازی محوطه، ساخت سوله، عایق‌کاری، نصب تجهیزات و راه‌اندازی می‌شود. در ادامه به بررسی جزئیات هر یک از این مراحل می‌پردازیم:

1–آماده‌سازی محوطه:

تسطیح و آماده‌سازی زمین: اولین قدم برای ساخت آماده‌سازی و تسطیح زمین مورد نظر است. این کار با استفاده از ماشین‌آلات راهسازی مانند لودر، بولدوزر و گریدر انجام می‌شود.
حفر فونداسیون: پس از تسطیح زمین، نوبت به حفر فونداسیون می‌رسد. نوع و عمق فونداسیون بستگی به نوع خاک، ابعاد و وزن سردخانه دارد.

2– ساخت سوله:

احداث اسکلت فلزی: اسکلت فلزی از مهم‌ترین بخش‌های سازه سردخانه است که وظیفه تحمل وزن سازه و تجهیزات را بر عهده دارد. اسکلت فلزی معمولاً از تیرآهن و قوطی‌های فولادی ساخته می‌شود.

نصب ساندویچ پانل: ساندویچ پانل‌ها نوعی عایق حرارتی هستند که برای پوشش دیوارها و سقف از آن‌ها استفاده می‌شود. ساندویچ پانل‌ها از دو لایه ورق فلزی و یک لایه فوم عایق تشکیل شده‌اند.

3– عایق‌بندی:

عایق‌بندی فوم: پس از نصب ساندویچ پانل‌ها، درزها و فاصله بین آن‌ها با استفاده از فوم پلی یورتان عایق‌بندی می‌شود.
عایق‌بندی درب و پنجره: درزهای اطراف درب و پنجره‌ها نیز باید با استفاده از نوارهای درزبندی مخصوص عایق‌بندی شوند.

4– نصب تجهیزات:

نصب موتورخانه:

محل نصب: موتورخانه باید در مکانی نصب شود که تهویه مناسب داشته باشد و از تابش مستقیم نور خورشید دور باشد.
نصب کمپرسور: کمپرسور قلب تپنده سیستم برودتی است و وظیفه آن فشرده‌سازی گاز مبرد و افزایش فشار آن است. کمپرسور باید بر روی فونداسیون مناسب نصب شود و لرزش آن به حداقل برسد.

نصب کندانسور: کندانسور وظیفه خنک‌کردن گاز مبرد را بر عهده دارد. کندانسور را می‌توان به صورت هوایی یا آبی خنک کرد.

نصب اواپراتور: اواپراتور وظیفه جذب گرما از محیط سردخانه را بر عهده دارد. اواپراتور را می‌توان به صورت سردخانه‌ای، تقطیری یا گسترده در سردخانه نصب کرد.
نصب لوله‌های کششی: لوله‌های کششی وظیفه انتقال گاز مبرد بین اجزای مختلف سیستم برودتی را بر عهده دارند. پس از عایق بندی لوله ها به طور صحیح میتوان از خم شدن و شکستگی آن ها جلوگیری کرد .

نصب سیستم‌های کنترل و برق:

تابلو برق: تابلو برق شامل کلیه تجهیزات کنترلی و حفاظتی سیستم برودتی است. تابلو برق باید در مکانی خشک و خنک نصب شود و به دور از گرد و غبار و رطوبت باشد.
ترموستات: ترموستات وظیفه تنظیم دمای داخل سردخانه را بر عهده دارد. ترموستات باید در مکانی نصب شود که دمای واقعی داخل سردخانه را به درستی نشان دهد.
سنسورها: سنسورها وظیفه اندازه‌گیری پارامترهای مختلفی مانند دما، فشار و رطوبت را بر عهده دارند. سنسورها باید در نقاط مختلف سردخانه نصب شوند.
شیرهای کنترل: شیرهای کنترل وظیفه تنظیم جریان گاز مبرد را بر عهده دارند. شیرهای کنترل باید به درستی تنظیم شوند تا عملکرد صحیح سیستم برودتی تضمین شود.

نصب قفسه‌بندی:

نوع قفسه‌بندی: نوع قفسه‌بندی بستگی به نوع محصولی که در سردخانه نگهداری می‌شود دارد قفسه‌بندی می‌تواند به صورت پالت‌رک، استلانژ و یا قفسه‌بندی معمولی باشد.
چیدمان قفسه‌بندی: قفسه‌بندی باید به گونه‌ای باشد که حداکثر استفاده از فضای سردخانه ممکن شود و دسترسی به محصولات به راحتی انجام شود.

سایر تجهیزات جانبی:

درب و عایق‌بندی درب: با عایق بندی کامل می توانیم از هدر رفتن سرما جلگیری کنیم.
روشنایی: سیستم روشنایی باید به گونه‌ای باشد که نور کافی در تمام نقاط سردخانه تامین شود.
سیستم اطفاء حریق: سردخانه باید به سیستم اطفاء حریق مناسب مجهز باشد تا در صورت بروز آتش‌سوزی، به سرعت خاموش شود.

مر حله راه اندازی و تست سردخانه

پس از نصب کامل تجهیزات، سردخانه راه اندازی و تست می شود. در این مرحله، عملکرد کلی سردخانه و سیستم های مختلف آن بررسی می شود.
در صورت وجود مشکل، ایرادات رفع می شود و سردخانه برای بهره برداری آماده می شود.